Hurri-Mitanniler, Bit-Zamanı Krallığı, Asurlular, Urartular, Medler, Persler, Tigran Krallığı, Romalılar, Bizanslılar, Sasaniler, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Nisanoğulları, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlı'nın da aralarında yer aldığı birçok medeniyete ev sahipliği yapan höyükte, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle Dicle Üniversitesi (DÜ) Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında 2018'de başlatılan kazı çalışması sürüyor.
Bugüne kadar yapılan kazılarda 1800 yıllık su kanalları ve kalorifer sistemi, yaklaşık bin 700 yıllık mezar odaları, 1. Dünya Savaşı'ndan kalma 782 el bombası ve 800 yıllık mermer parçaları gibi kalıntıların ortaya çıkarıldı. Bu yıl Artuklu Sarayı'nın kabul salonunun güneyindeki odada ve Saraykapı ile kral yolu arasındaki alanda çalışma yürütülüyor. Yürütülen çalışmalardaki yangın izi, seramik parçalarından ve taş malzemelerden elde edilen verilere göre, 10 bin yıl önce yerleşimin başladığı tespit edilen höyükte kazılar devam ediyor.
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan Amida Höyük'te yapılan kazılarda, “Çanakkale Savaşı” rozeti gün yüzüne çıkartıldı. Bu rozet, buradaki kazıda bulunan ilk Osmanlı rozeti örneği olarak biliniyor. Kazı başkanı Prof. Dr. Yıldız, gazetecilere, 2024 çalışmalarının devam etmek olduğunu, çalışmaların Geleceğe Miras Projesi kapsamında Kral Yolu olarak adlandırdıkları höyüğün batısı ile batı surlar arasında kalan kısımda devam etmekte olduğunu söyledi.
Bu yıl ki çalışmalarda birçok buluntuya rastladıklarını belirten Yıldız, “Son çalışmalarda bulduğumuz Çanakkale Savaşı rozeti Osmanlı dönemine ait olup, güncel bir veri olması nedeniyle önem arz ediyor. Rozet, 1. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale'nin kara ve deniz savaşlarında savaşıp gazi veya şehit olan kişilere verilmiş bir rozettir. Bu rozetin özgünleri çok az bulunuyor. Daha çok replikaları yapılmış. Amida Höyük Artuklu Sarayı kazısında gelen bu özgün rozet, Osmanlı dönemi Çanakkale Savaşı rozeti olması açısından önem arz ediyor” dedi.
Rozet'in 4.2 santimetre boyunda, 2.7 santimetre genişliğinde ve 6 gram ağırlığında olduğu bilgisini paylaşan Yıldız, “Rozetin ön yüzünde Çanakkale Boğazını bekleyen, ellerinde silahları, sırtlarında çantasıyla 2 Osmanlı askeri resmedilmiş. Gökyüzünde ise, bayrağı temsil eden parlayan ay ve yıldız bulunmaktadır. Rozetin alt kısmında Osmanlıca yazılmış Çanakkale Savaşı Yadigarı ibaresi yer almaktadır. Sağ tarafında, düşmanların ilk saldırısı 21 Teşrinievvel 1330 (3 Kasım 1914) tarihi; sol tarafında, düşmanın Çanakkale'den rücuatı (çıkışı) 21 Kanunuevvel 1331 (3 Ocak 1916) tarihi yazılıdır” diye konuştu.
O günkü Diyarbekir şehrinin, bugünkü Diyarbakır şehrinin Çanakkale Savaşına verdiği desteğin ve bu kurtuluş mücadelesi bakımından şehrin aynı zamanda oynadığı önemli rolü de göstermesi bakımından önem arz etmekte olduğuna dikkat çeken Yıldız, “Bu madalya, Çanakkale Savaşlarına katılıp gazi olarak memleketi Diyarbakır'a dönen askerimize verilen bir madalyadır. O da, Amida Höyük'ün bulunduğu alanda düşürmüştür” ifadelerini kullandı.
(İHA)
