Beta glukan, bir çeşit karbonhidrat yani şeker yapısı olup maya, bakteri ve mantarların hücre duvarlarında yer alır. Beta glukan, diyet lifi olarak da bilinir ve suda çözünebilir bir yapıdadır. Beta glukan, bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılan gıda takviyelerinin başında gelir. Beta glukanın bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi, doğal ve sonradan edinilmiş bağışıklığı desteklemesi ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlaması şeklindedir. Beta glukanın faydaları bununla sınırlı değildir. Beta glukan, kolesterolü düşürmeye, kan şekerini dengelemeye, yara iyileşmesine katkıda bulunmaya, kanser tedavisinde destek olmaya ve diyabet hastalarına yardımcı olmaya da yarar. Beta glukan, gıda takviyesi olarak kapsül, şurup veya sprey şeklinde kullanılabileceği gibi, bazı besinlerde de doğal olarak bulunur. Bu besinler arasında arpa, yulaf, kepek, buğday, mantar ve deniz yosunu sayılabilir.
Beta glukanın sağlık üzerinde pek çok faydası vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Bağışıklık sistemini güçlendirir: Beta glukan, bağışıklık sistemini uyararak enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Beta glukan, bağışıklık hücrelerinin aktivitesini artırarak, bakteri, virüs, mantar ve parazitlere karşı savaşmasına yardımcı olur. Beta glukan, ayrıca iltihaplanmayı azaltarak, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesini önler. Beta glukan, özellikle soğuk algınlığı, grip, üst solunum yolu enfeksiyonları, alerji, astım, egzama, dermatit, romatoid artrit, ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi bağışıklık sistemi ile ilgili hastalıklarda faydalıdır.
Kolesterolü düşürür: Beta glukan, kandaki kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolünü düşürmeye yardımcı olur. Beta glukan, suda çözünebilir bir lif olduğu için, bağırsaklarda kolesterolün emilimini azaltır ve dışkı ile atılmasını sağlar. Beta glukan, ayrıca karaciğerde kolesterol sentezini de azaltır. Beta glukan, kolesterolü düşürerek, kalp ve damar hastalıkları riskini de azaltır.
Kan şekerini dengeler: Beta glukan, kan şekerini dengelemeye de katkıda bulunur. Beta glukan, yemekten sonra kan şekerinin hızlı yükselmesini önleyerek, insülin salınımını düzenler. Beta glukan, ayrıca insülin direncini de azaltarak, diyabet hastalarına yardımcı olur. Beta glukan, kan şekerini dengeleyerek, diyabetin yanı sıra obezite, metabolik sendrom, polikistik over sendromu gibi hastalıkların da önlenmesine veya tedavisine destek olur .
Yara iyileşmesine katkıda bulunur: Beta glukan, yara iyileşmesine de katkıda bulunur. Beta glukan, yara bölgesindeki kan akışını artırarak, oksijen ve besin maddelerinin yara dokusuna ulaşmasını sağlar. Beta glukan, ayrıca yara bölgesindeki iltihaplanmayı azaltarak, enfeksiyon riskini de düşürür. Beta glukan, yara iyileşmesini hızlandırarak, yara dokusunun azalmasına ve yara izinin görünümünün iyileşmesine de yardımcı olur .
Kanser tedavisinde destek olur: Beta glukan, kanser tedavisinde de destek olur. Beta glukan, bağışıklık sistemini güçlendirerek, kanser hücrelerine karşı savaşmasına yardımcı olur. Beta glukan, ayrıca kanser hücrelerinin büyümesini, bölünmesini ve yayılmasını da engeller. Beta glukan, kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavilerinin yan etkilerini de azaltır. Beta glukan, özellikle meme, prostat, kolon, akciğer, cilt, mide, pankreas, böbrek, mesane, beyin, kan ve lenf kanserleri gibi çeşitli kanser türlerinde faydalıdır .
Beta glukan, gıda takviyesi olarak kullanılabileceği gibi, bazı besinlerde de doğal olarak bulunur. Beta glukan bakımından zengin besinler şunlardır:
Arpa: Arpa, beta glukan içeren tahılların başında gelir. Arpa, 100 gramda yaklaşık 3,8 gram beta glukan içerir. Arpa, çorba, pilav, salata, ekmek gibi çeşitli yemeklerde kullanılabilir.
Yulaf: Yulaf, beta glukan içeren diğer bir tahıldır. Yulaf, 100 gramda yaklaşık 3,6 gram beta glukan içerir. Yulaf, kahvaltılık gevrek, yulaf ezmesi, ekmek, kurabiye, kek gibi çeşitli yemeklerde kullanılabilir.
Mantar: Mantar, beta glukan içeren diğer bir besindir. Mantar, 100 gramda yaklaşık 0,5 gram beta glukan içerir. Mantar, özellikle reishi, maitake, shiitake, chaga, agaricus blazei gibi türleri beta glukan açısından zengindir. Mantar, çorba, salata, sote, omlet, pizza gibi çeşitli yemeklerde kullanılabilir.
Deniz yosunu: Deniz yosunu, beta glukan içeren diğer bir besindir. Deniz yosunu, 100 gramda yaklaşık 0,4 gram beta glukan içerir. Deniz yosunu, özellikle kelp, wakame, kombu, nori, dulse gibi türleri beta glukan açısından zengindir. Deniz yosunu, çorba, salata, sushi, makarna, pilav gibi çeşitli yemeklerde kullanılabilir.
Beta glukan, gıda takviyesi olarak kapsül, şurup veya sprey şeklinde kullanılabilir. Beta glukanın kullanım şekli ve dozu, ürünün içeriğine, formuna ve dozuna bağlı olarak değişir. Beta glukan, gıda takviyesi olarak kapsül, şurup veya sprey şeklinde kullanılabilir. Beta glukanın kullanım şekli ve dozu, ürünün içeriğine, formuna, markasına ve kullanım amacına göre değişir. Genel olarak, beta glukanın günlük dozu 100-500 mg arasında önerilir. Ancak, beta glukan kullanmadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışmanız tavsiye edilir. Beta glukanın etkisini artırmak için, yemeklerden önce veya yemeklerle birlikte almanız önerilir. Beta glukanı uzun süreli kullanmanın herhangi bir zararı olmadığı bilinmektedir.
Beta glukan, genellikle güvenli ve iyi tolere edilen bir maddedir. Beta glukanın yan etkileri çok nadir görülür ve genellikle hafif ve geçicidir. Beta glukanın olası yan etkileri şunlardır:
- Mide bulantısı, kusma, gaz, şişkinlik, ishal, kabızlık gibi
sindirim sistemi rahatsızlıkları
- Baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, yorgunluk, sinirlilik gibi
merkezi sinir sistemi rahatsızlıkları
- Alerjik reaksiyonlar, kaşıntı, kızarıklık, döküntü, nefes
darlığı, ödem gibi cilt ve solunum sistemi rahatsızlıkları
- Kan basıncı, kan şekeri, kan pıhtılaşması, kanama gibi kan ve
dolaşım sistemi rahatsızlıkları
Beta glukan, bazı ilaçlarla etkileşime girebilir ve etkilerini artırabilir veya azaltabilir. Bu ilaçlar arasında şunlar sayılabilir:
- Kan şekerini düşüren ilaçlar (insülin, metformin, glipizid,
glimepirid, vb.)
- Kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar (aspirin, varfarin, heparin,
klopidogrel, vb.)
- Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (prednizon,
siklosporin, azatioprin, vb.)
- Kemoterapi ilaçları (siklofosfamid, metotreksat, fluorourasil,
vb.)
Beta glukan, bazı durumlarda kullanılmaması gereken veya dikkatli kullanılması gereken kişiler vardır. Bu kişiler arasında şunlar sayılabilir:
- Hamile veya emziren kadınlar
- Diyabet, hipoglisemi, hipertansiyon, kanama bozukluğu, otoimmün
hastalık gibi kronik hastalığı olanlar
- Ameliyat öncesi veya sonrası olanlar
- Mantar veya maya alerjisi olanlar
- Beta glukan içeren ürünlere karşı hassasiyeti olanlar
