Dizanteri, bağırsak enfeksiyonları arasında en tehlikeli
olanıdır. Şiddetli ishal, kanlı dışkı, ateş ve karın ağrısı gibi
belirtilerle ortaya çıkar. Dizanteri, bakteri veya parazit
kaynaklı olabilir ve hijyenik olmayan koşullarda bulaşabilir.
Dizanteri tedavisi, hastalığın türüne göre antibiyotik veya
antiparaziter ilaçlarla yapılır. Dizanteri, özellikle çocuklarda
ve yaşlılarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu yazıda,
dizanteri nedir, dizanteri belirtileri nelerdir, dizanteri neden
olur, dizanteri nasıl tedavi edilir, dizanteri nasıl önlenir gibi
soruların cevaplarını bulacaksınız.
Dizanteri Nedir?
Dizanteri, bağırsakların iltihaplanması sonucu ortaya çıkan
bulaşıcı bir hastalıktır. Dizanteri, genellikle kirli su ve gıda
tüketimi ile bulaşır. Dizanteri, şiddetli ishal, kanlı veya
mukuslu dışkı, ateş, karın ağrısı, kusma, kilo kaybı ve susuzluk
gibi belirtilerle kendini gösterir. Dizanteri, vücuttaki sıvı ve
elektrolit dengesini bozarak dehidrasyona neden olabilir.
Dizanteri, ayrıca bağırsaklardan kan dolaşımına geçen mikropların
diğer organlara yayılmasına ve karaciğer apsesi, böbrek
yetmezliği, eklem iltihabı, nöbetler gibi komplikasyonlara sebep
olabilir. Dizanteri, dünyada her yıl milyonlarca kişinin ölümüne
neden olan bir hastalıktır. Dizanteri, özellikle gelişmekte olan
ülkelerde ve 5 yaş altı çocuklarda sık görülür.
Dizanteri Belirtileri Nelerdir?
Dizanteri belirtileri, hastalığın türüne ve şiddetine göre
değişiklik gösterebilir. Dizanteri belirtileri şunlardır:
- Şiddetli ishal
- Kanlı veya mukuslu dışkı
- Ateş
- Karın ağrısı ve krampları
- Gerekmediği halde dışkılama isteği
- Mide bulantısı ve kusma
- Kilo kaybı
- Susuzluk ve dehidrasyon
- Halsizlik ve bitkinlik
- Baş ağrısı ve titreme
Dizanteri belirtileri, hastalığın bulaştığı andan itibaren birkaç
gün içinde ortaya çıkar. Bazı durumlarda, dizanteri belirtileri
hafif seyredebilir veya hiç görülmeyebilir. Ancak bu, hastalığın
bulaşıcı olmadığı anlamına gelmez. Dizanteri belirtileri
görüldüğünde, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak gerekir.
Dizanteri Neden Olur?
Dizanteri nedenleri, hastalığın iki ana türü olan basilli
dizanteri ve amipli dizanteri olarak ayrılabilir.
-
Basilli dizanteri: Bu tür dizanteri,
Shigella adı verilen bir bakteri grubunun neden olduğu bir
enfeksiyondur. Shigella bakterisi, dışkı ile kirlenmiş su, gıda
veya eller yoluyla bulaşır. Basilli dizanteri, özellikle
kalabalık ve hijyenik olmayan ortamlarda yayılır. Basilli
dizanteri, genellikle bir hafta içinde belirtilerini gösterir.
Basilli dizanteri, şiddetli ishal, ateş, karın ağrısı ve kanlı
dışkı gibi belirtilere neden olur. Basilli dizanteri, bazen
hemolitik üremik sendrom adı verilen ve böbrek yetmezliğine yol
açan bir komplikasyona sebep olabilir.
-
Amipli dizanteri: Bu tür dizanteri,
Entamoeba histolytica adı verilen bir parazitin neden olduğu
bir enfeksiyondur. Entamoeba histolytica paraziti, dışkı ile
kirlenmiş su, gıda veya eller yoluyla bulaşır. Amipli
dizanteri, özellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde
yaygındır. Amipli dizanteri, genellikle 10 gün sonra
belirtilerini gösterir. Amipli dizanteri, sancılı ishal, kanlı
veya mukuslu dışkı, ateş, karın ağrısı ve kilo kaybı gibi
belirtilere neden olur. Amipli dizanteri, bazen karaciğer
apsesi adı verilen ve karaciğerde iltihaplanmaya yol açan bir
komplikasyona sebep olabilir.
Dizanteri Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dizanteri tedavisi, enfeksiyonun türüne ve şiddetine göre
değişir. Dizanteri tedavisinin temel amacı, enfeksiyonu yok etmek
ve ishal ile kaybedilen sıvı ve elektrolitleri yerine koymaktır.
Dizanteri tedavisinde, şu yöntemler kullanılabilir:
-
Antibiyotik tedavisi: Dizanteriye neden olan bakteri
veya paraziti öldürmek için doktorun uygun gördüğü antibiyotik
ilaçlar kullanılır. Antibiyotik tedavisi, enfeksiyonun türüne
ve direncine göre seçilir ve belirli bir süre devam ettirilir.
Antibiyotik tedavisi, dizanteri belirtilerini azaltmak ve
enfeksiyonun yayılmasını önlemek için etkilidir.
-
Sıvı ve elektrolit tedavisi: Dizanteri, ishal ile
vücuttan çok miktarda sıvı ve elektrolit kaybına neden olur. Bu
durum, dehidrasyon, yani vücudun susuz kalması, ve buna bağlı
olarak, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, böbrek yetmezliği gibi
ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, dizanteri
tedavisinde, kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konması
çok önemlidir. Sıvı ve elektrolit tedavisi, ağız yoluyla veya
damar yoluyla yapılabilir. Ağız yoluyla sıvı ve elektrolit
tedavisinde, özel olarak hazırlanmış sıvı ve elektrolit
çözeltileri, su, bitki çayları, meyve suları gibi içecekler
tüketilir. Damar yoluyla sıvı ve elektrolit tedavisi, ağız
yoluyla sıvı alımının yeterli olmadığı veya kusma gibi
durumlarda, hastanede serum verilerek yapılır.
-
Destekleyici tedavi: Dizanteri tedavisinde,
enfeksiyonun neden olduğu belirtileri azaltmak veya önlemek
için destekleyici tedavi yöntemleri de kullanılabilir.
Destekleyici tedavi yöntemleri arasında, bulantı ve kusmayı
önleyici ilaçlar, ağrı kesici ilaçlar, probiyotik ilaçlar,
bağırsak hareketlerini düzenleyici ilaçlar, vitamin ve mineral
takviyeleri sayılabilir. Destekleyici tedavi yöntemleri,
doktorun tavsiyesine göre ve gerektiği kadar uygulanmalıdır.
Dizanteri Nasıl Önlenir?
- Baharatlı, yağlı, kızartılmış, işlenmiş, hazır gıdalar: Bu
gıdalar, bağırsakları tahriş eder, sindirimi zorlaştırır ve
ishali artırır. Bu gıdalar, ayrıca vücutta toksin birikimine
neden olur ve enfeksiyonun iyileşmesini geciktirir.
- Süt ve süt ürünleri: Süt ve süt ürünleri, laktoz içerir ve
bağırsaklarda gaz, şişkinlik, kramp ve ishale neden olabilir. Bu
gıdalar, ayrıca enfeksiyonun yayılmasına uygun bir ortam
sağlayabilir. Bu nedenle, dizanteri hastaları, yoğurt dışında süt
ve süt ürünlerinden kaçınmalıdır.
- Kafeinli, alkollü, gazlı içecekler: Bu içecekler, vücuttan su
kaybına, dehidrasyona, bağırsak hareketlerinin hızlanmasına ve
ishale neden olabilir. Bu içecekler, ayrıca bağırsak mukozasını
tahriş edebilir ve enfeksiyonun şiddetini artırabilir. Bu
nedenle, dizanteri hastaları, bu içecekleri tüketmemelidir.
- Lifli gıdalar: Lifli gıdalar, normalde bağırsak sağlığı için
faydalıdır. Ancak, dizanteri hastalığında, lifli gıdalar,
bağırsak hareketlerini artırarak ishali kötüleştirebilir. Bu
nedenle, dizanteri hastaları, tam tahıllar, kuru baklagiller,
kuruyemişler, çekirdekler, kabuklu meyve ve sebzeler gibi lifli
gıdalardan uzak durmalıdır.
Dizanteri Aşısı Var Mı?
Dizanteri aşısı, henüz mevcut değildir. Dizanteri, farklı
mikroorganizmaların neden olduğu bir hastalık olduğu için, etkili
bir aşı geliştirmek zordur. Ancak, dizanteri aşısı üzerine
çalışmalar devam etmektedir. Dizanteri aşısının, özellikle
gelişmekte olan ülkelerde, dizanteriye bağlı ölüm oranlarını
azaltmada önemli bir rol oynaması beklenmektedir.
Dizanteri aşısı olmadığı için, dizanteriden korunmak için şu
önlemler alınabilir:
- Su ve gıda hijyenine dikkat edilmelidir. Su, içmeden önce
kaynatılmalı veya filtrelenmeli, gıdalar, tüketmeden önce iyice
yıkanmalı veya pişirilmelidir. Kirli su ve gıdalardan
kaçınılmalıdır.
- Kişisel hijyen kurallarına uyulmalıdır. Eller, yemekten önce
ve sonra, tuvaletten sonra, enfekte olmuş kişi veya eşyalarla
temas ettikten sonra sabun ve su ile yıkanmalıdır. Tırnaklar,
kısa ve temiz tutulmalıdır. Ağız, diş ve dil temizliğine özen
gösterilmelidir.
- Enfekte olmuş kişi veya eşyalarla temas edilmemelidir.
Enfekte olmuş kişiler, diğer kişilerle aynı ortamı, yemeği,
içeceği, eşyayı paylaşmamalıdır. Enfekte olmuş kişiler, cinsel
ilişkiden kaçınmalıdır. Enfekte olmuş kişilerin dışkıları, uygun
şekilde bertaraf edilmelidir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlıklı beslenilmeli,
yeterli uyku alınmalı, stres azaltılmalı, sigara ve alkol
kullanılmamalıdır. Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar,
vitamin ve mineraller, bitki çayları, bal, zencefil, sarımsak,
zerdeçal gibi doğal ürünler tüketilebilir.
- Dizanteri belirtileri görüldüğünde, vakit kaybetmeden hekime
başvurulmalı ve tedaviye başlanmalıdır. Tedaviye uyulmalı,
ilaçlar düzenli olarak alınmalı, belirtiler geçse bile tedavi
tamamlanmalıdır. Tedavi sırasında, bol sıvı alınmalı, beslenmeye
dikkat edilmeli, dinlenilmelidir.(Haber Merkezi)
