Kurşun kalem, kağıt üzerine yazı veya çizim yapmak için kullanılan, yazıcı kısmı çoğunlukla grafit ve kil karışımından üretilen bir araçtır. Tipik bir kurşun kalemde grafitin etrafı ahşap kaplıdır. Bunun yanında metal veya plastik muhafazaya sahip kurşun kalemler de mevcuttur. Kurşun kalem adına rağmen içinde kurşun bulunmaz. Bu isim, grafitin ilk keşfedildiği dönemde kurşun cevheri ile karıştırılmasından kaynaklanır.
Kurşun kalemin tarihi çok eskilere dayanır. İlk olarak Antik Mısır ve Roma’da, saz, bambu, papirüs gibi bitkilerin kamışlarına sıvı kurşun dökülerek kalem olarak kullanıldığı bilinmektedir. Orta Çağ’da ise rahip ve yazarlar, kurşun alaşımından yapılmış ve ucu gümüşle lehimlenmiş çubukları yazı yazmak için kullanıyorlardı. Ancak bu yöntemler hem yazı kalitesi hem de kullanım kolaylığı açısından yetersizdi.
Kurşun kalemin modern anlamda ortaya çıkışı ise 16. yüzyılda gerçekleşti. 1564 yılında, İngiltere’nin Cumbria bölgesinde, Borrowdale Kilisesi yakınlarında, mavi-siyah renkli, parıltılı bir mineral keşfedildi. Bu mineral, grafit olarak adlandırıldı ve çok daha iyi bir yazı malzemesi olduğu anlaşıldı. Grafit, koyun işaretleme, silah yapımı ve yazı yazma gibi pek çok amaç için kullanılmaya başlandı. Grafitin ilk kez kurşun kalem olarak kullanıldığına dair bir kanıt ise, İsviçreli doğa tarihçisi Conrad Gesner’in 1565 yılında yayımladığı bir kitapta yer alır. Gesner, kitabında, grafitin ahşap bir çubuğun içine yerleştirilerek kalem haline getirildiğini anlatır.
Grafitin bu şekilde kullanılması, hem İngiltere hem de dünya için önemli bir ekonomik kaynak haline geldi. Grafitin tek kaynağı olan Borrowdale’deki maden, İngiliz hükümeti tarafından koruma altına alındı ve kaçakçılığı önlemek için sıkı önlemler alındı. Grafitin diğer ülkelere ihraç edilmesi ise yasaklandı. Ancak bu yasak, grafitin değerini daha da artırdı ve kaçakçılık yapanlar için büyük bir cazibe oluşturdu. 18. yüzyılda, Fransa, Almanya, Avusturya gibi ülkeler, İngiltere’den gizlice getirilen grafiti kullanarak kendi kurşun kalem endüstrilerini kurmaya başladılar.
Kurşun kalemin şekli ve tasarımı yıllar içinde geliştirildi. 18. yüzyılda, grafit çekirdekler daha iyi bir şekilde korunmak için ahşap kasalarla kaplandı. 19. yüzyılda, kalemlerin içine mekanik doldurma mekanizmaları eklendi ve daha kullanışlı hale getirildi. Aynı zamanda, grafitin hammaddesi olan grafitin pahalı ve kıt olması nedeniyle, grafitin kil, boya ve kıvam artırıcı maddelerle karıştırılarak farklı sertlik derecelerinde üretilmesi yöntemi geliştirildi. Bu yöntemde, kullanılan kil miktarı ve fırınlanma süresi, kurşun kalem ucunun sertliğini belirliyordu.
Kurşun kalemi asıl bulan ve geliştiren kişiler ise, Fransız Nicholas Jacques Conte ve Avusturyalı Josef Hardtmuth’tur. Conte, 1795 yılında, grafit ve kil karışımını fırınlayarak kurşun kalem üretti ve patentini aldı. Hardtmuth ise, 1790 yılında, seramik madenini keşfetti ve 1802 yılında, grafit ve seramik karışımından kurşun kalem üretti ve patentini aldı. Hardtmuth, ayrıca, 1792 yılında, Viyana’da KOH-I-NOOR Hardtmuth isimli kurşun kalem firmasını kurdu. Bu firma, bugün de dünyanın en büyük kalem üreticilerinden biridir.
Kurşun kalem, insanlık tarihi için çok önemli bir buluştur. Yazı yazmanın, çizim yapmanın, not almanın, hesap yapmanın, tasarım yapmanın, sanat yapmanın en kolay ve ucuz yollarından biridir. Kurşun kalem, her türlü hava koşulunda, hatta uzayda bile yazmaya devam eder. Kurşun kalem, hata yaptığımızda kolayca silip düzeltebileceğimiz bir araçtır. Kurşun kalem, birçok büyük yazar, şair, ressam, bilim insanı, mucit, lider için vazgeçilmez bir araç olmuştur. Kurşun kalem, kültürümüzü, bilgimizi, hayal gücümüzü, yaratıcılığımızı, ifade özgürlüğümüzü, iletişimimizi geliştiren bir araçtır.
Kurşun kalem, günümüzde, dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte, giderek yerini tablet, bilgisayar, akıllı telefon gibi araçlara bırakmaktadır. Ancak kurşun kalem, hala pek çok insan için tercih edilen bir araçtır. Özellikle, eğitim, sanat, tasarım gibi alanlarda, kurşun kalem kullanımı devam etmektedir. Ayrıca, kurşun kalem, renkli boya kalemleri sayesinde, yetişkinler için boyama kitaplarına gösterilen büyük ilgi nedeniyle, yeniden bir çıkış yakalamıştır. Kurşun kalem, basit, ucuz, kullanışlı, çevre dostu, nostaljik ve eğlenceli bir araç olarak, gelecekte de hayatımızda yer alacaktır.
(HABER MERKEZİ)
