Sosyal Anksiyete Nedir? Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Sosyal anksiyete, sosyal durumlarda yaşanan aşırı kaygı ve endişe durumunu tanımlar. Bu durum, sosyal durumlardan kaçınma, düşük özsaygı ve genel yaşam kalitesinde azalma ile ilişkilidir. Sosyal anksiyete, hem psikolojik hem de fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. Bu yazıda, sosyal anksiyetenin nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi vermektedir.

Sosyal Anksiyetenin Nedenleri

Sosyal anksiyetenin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Sosyal anksiyetenin olası sebepleri arasında şunlar sayılabilir:

• Kalıtım: Sosyal anksiyeteyi gösteren aile üyeleri varsa, birey de bu riski taşıyabilir.
• Beyindeki amigdala: Amigdala, korku tepkisini kontrol eden bir beyin bölgesidir. Aşırı aktif bir amigdala olan bireyler, sosyal durumlarda daha fazla kaygıya neden olabilir.
• Geçmişte yaşanan travma veya istismar: Sosyal anksiyete bozukluğu genellikle ergenlik döneminde başlar ve geçmişte yaşanan travma veya istismar gibi olumsuz olaylarla ilişkilendirilebilir.
• Özgül tip sosyal anksiyete: Bu tip sosyal anksiyete bozukluğu sadece bazı özel durumlarda geçerlidir. Örneğin belli bir kitle önünde konuşurken veya performans gösterirken yaşanan kaygı bu tip için geçerlidir.
• Yaygın tip sosyal anksiyete: Bu tip sosyal anksiyete bozukluğu ise toplumsal ortamların çoğunluğunda bedensel şikayetler ve yaygın bir sıkıntı ile karakterizedir.

Sosyal Anksiyetenin Belirtileri

Sosyal anksiyetenin belirtileri davranış şeklinde ve fiziksel düzeyde ortaya çıkabilir. Davranış boyutunda görülen belirtilerin en önemlilerinden birisi sosyal ortam ve durumlardan kaçınma davranışıdır. Göz temasında bulunmak, insanların önünde yemek yemek, insanların bulunduğu bir ortama girmek, konuşma başlatmak, yabancılarla ve tanıdık olmayanlarla iletişim kurmak gibi günlük hayattaki çok sayıda durum karşısında çekinme davranışları gözlenir.

Fiziksel boyutunda görülen belirtiler ise şunlardır:

• Yüz kızarması
• Boş bir zihin hissi
• Nefes almada zorluk
• Titreme
• Terleme
• Kalp atışının hızlanması
• Kas gerginliği
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı

Bu belirtiler çok sayıda kişiyi etkileyen sosyal anksiyete belirtileri arasında yer alır.

Sosyal Anksiyetenin Tedavisi

Sosyal anksiyetenin tedavisi için genellikle psikoterapi ve ilaç tedavisi uygulanmaktadır. Psikoterapi olarak en yaygın kullanılan yöntem Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) olarak bilinmektedir. BDT, kişinin kaygısını azaltmak için olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmesine yardımcı olur.

• Antidepresanlar: Bu ilaçlar, beyindeki serotonin gibi kimyasalların dengesini düzenleyerek kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. En sık kullanılan antidepresanlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) ve serotonin-noradrenalin geri alım inhibitörleri (SNRI) olarak bilinir. Bu ilaçların yan etkileri arasında bulantı, baş ağrısı, uyku sorunları ve cinsel işlev bozukluğu sayılabilir.
• Beta blokerler: Bu ilaçlar, kalp atışını yavaşlatarak fiziksel belirtileri hafifletmeye yardımcı olur. En sık kullanılan beta blokerler, propranolol ve atenolol olarak bilinir. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş dönmesi, yorgunluk, soğuk eller ve ayaklar sayılabilir.
• Benzodiazepinler: Bu ilaçlar, beyindeki GABA adlı kimyasalın etkisini artırarak kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. En sık kullanılan benzodiazepinler, alprazolam, diazepam ve lorazepam olarak bilinir. Bu ilaçların yan etkileri arasında uyku hali, bağımlılık, hafıza kaybı ve kas gevşemesi sayılabilir.

Sosyal Anksiyete ile Başa Çıkma Yolları

Sosyal anksiyete bozukluğu olan bireyler, tedaviye ek olarak bazı başa çıkma yöntemleri uygulayarak kaygılarını azaltabilirler. Bu yöntemler şunlardır:

• Nefes egzersizleri: Derin ve yavaş nefes alıp vermek, kaygıyı yatıştırmak için etkili bir yöntemdir. Nefes egzersizleri, bireyin oksijen alımını artırarak kalp atışını ve tansiyonu düşürür.
• Pozitif düşünme: Kaygıyı tetikleyen olumsuz düşünceleri fark etmek ve bunları gerçekçi ve olumlu düşüncelerle değiştirmek, bireyin kendine güvenini artırır. Pozitif düşünme, bireyin sosyal durumlarda başarılı olabileceğine inanmasını sağlar.
• Sosyal beceri geliştirme: Sosyal anksiyete bozukluğu olan bireyler, sosyal becerilerini geliştirmek için pratik yapabilirler. Sosyal beceri geliştirme, bireyin göz teması kurma, beden dili kullanma, konuşma başlatma ve sürdürme gibi sosyal iletişim becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.
• Sosyal destek: Sosyal anksiyete bozukluğu olan bireyler, kaygılarını paylaşabilecekleri ve destek alabilecekleri kişilerle iletişim kurmalıdırlar. Sosyal destek, bireyin yalnız olmadığını ve başkalarının da benzer sorunlar yaşadığını görmesini sağlar.(HAber Merkezi)