Yerel Basın ve Değişen Teknolojiyle Yaşanan Başlıca Sorunlar

Türkiye’de yerel basın hangi sorunlarla yaşam savaşı veriyor ve günümüz dijital dünyasında hangi gelişmeler yaşanıyor, nelerin düzeltilmesi gerekiyor? Bu ve benzeri soruların karşılıklarını araştırdığımız çalışmamızda ulaştığımız sonuçların kısa bir özetini aşağıda bulabilirsiniz.

Osmanlı Devleti’nden bugüne Türk basınının yaygın ve yerel ölçekte değişen iletişim yöntemleri, ekonomik, siyasi ve toplumsal koşullara bağlı olarak çeşitli dönüşümler yaşamıştır. Günümüzde yerel basınının dijital teknolojiye uyum sağlayıp sağlayamadığını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada, Türkiye’deki 29 ilden 54 yerel gazete nitel ve nicel yöntemlerle incelenmiştir. Gazetelerin yayın süreleri, çalışan sayıları ve sahiplik özellikleri gibi künye bilgilerinin yanı sıra haberlerde yerel konuların oranı, kaynak gösterimi ve fotoğraf kullanım ölçütleri gibi ayrıntılar, sayısal veriler analiz edilmiştir.

Araştırma bulgularının değerlendirilmesinde görüldüğü üzere, yerel basın yüz yılı aşan geleneksel halkı aydınlatma ve bilgilendirme görevini yerine getirmeye çalışmakta, var olma nedeni olan dördüncü kuvvet olma bilinci ve denetim sorumluluğu ile çalışmaktadır. Ancak gazeteler özellikle yerel basının geçmişten günümüze gelebilen gazete sayısının az sayıda olması nedeniyle zamanla kapanmıştır.

Geriye kalanlar ise, yeni teknolojik gelişmelere ve hızlı haber akışına uyma konusunda sorunlar yaşamaya başlamıştır. Dolayısıyla yerel basının güçlenmesi ve çağın ihtiyacı olan hızlı ve çeşitli haber akışını sağlayabilmesi için dijital teknoloji alt yapısına ve yetişmiş uzman gazetecilere ihtiyacı vardır. Gazeteciliğin asıl amacı habercilik olduğuna göre; yerel gazeteler ancak yeni nesil gazeteciler ile çağımızın hızlı haberciğine yetişebilecektir. Araştırmamızda görüldüğü gibi bazı gazetelerin internet sitesi kurulamamıştır. Yaptığımız görüşmelerde bunun nedeni, maliyetler ve kadrolarında o kapsamda yetişmiş muhabirlerin bulunmaması olarak açıklanmıştır. Yaygın olan fotoğraf kullanımının genç gazetecilerin kadroya alınırken uzmanlıklarına göre değerlendirilmesi, fotoğraf, tasarım, haber araştırma ve yazma gibi farklı ilgi ve eğitim alanlarına göre tecrübe kazanmaları teşvik edilmelidir. Yerel gazetelerin her geçen gün gelişen kurumsal yapıları bu uzmanlık alanlarını destekleyecek olanaklara sahip olmaya başlamıştır.

Büyük oranda yerel haberler ile çıkan yerel gazetelerin abone sayılarının arttırılmasıyla hem o bölge halkı tarafından yaşananlardan güvenilir biçimde haberdar olup aidiyet duygusu sağlanmış olacaktır hem de halkın gazeteleri benimsemesi ve sahiplenmesiyle gazeteler güçlenecektir. Yerel gazetelerin var olan okuyucularına genç okurları katmak ve gelişen teknoloji düzeyinde hizmet verebilmesi için dijital teknoloji kullanımına geçmesi teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. Ancak internetin sadece teknoloji uyumu anlamında gerekliliği değil, daha az maliyet ve özgün habercilik ile dünyanın her yerine ulaşabilen bir habercilik vizyonunu sahiplenmesi amaçlanmalıdır. Yerel gazetelerin hedef kitleleri artık gazetenin çıktığı o ilin halkı ile sınırlı değildir; aksine o ili ve bölgeyi tanımak isteyen, haberdar olmak isteyen bütün okurları kapsayan ilkeli bir yayıncılık hedeflenmelidir.

Araştırmanın sonunda, tarihi yaklaşık bir asırlık süreye dayanan yerel gazete sayısının azalmaya başladığı ve bu gazetelerin dijital teknolojiyi kullanmaktan kaçındıkları görülmüştür. Öte yandan yakın dönemde kurulan yerel gazetelerin sayısında kayda değer bir artış olduğu (2020’ye doğru), ancak bu gazetelerin de dijital teknolojiye uyumlarının henüz yeterli düzeye ulaşmadığı tespit edilmiştir. Çalışmamızda, yerel gazete kadrolarının dijital teknolojiyi kullanan, iletişim uzmanı gençlerle zenginleştirilmesi gerektiği ve teknik altyapı konusunda desteklenmeye ihtiyaç duydukları varılan diğer bir araştırma sonucudur. Çalışmamızın bundan sonra devam eden ikinci bölümünde, yerel basın gazetelerinin internet siteleri üzerindeki yayınları daha ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Sonuçları benzer biçimde paylaşılan çalışma ayrı bir makalenin konusudur.

Kaynak: Uçak, O., & Erkal, A. (2019). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Yerel Basının Gelişim Süreci. Selçuk İletişim, 12(1), 92-122. https://doi.org/10.18094/josc.397938