28 Ocak, dünya ve Türkiye tarihinde birçok önemli olayın
yaşandığı tarihlerden biridir. Osmanlı'nın Kahire'yi fethinden,
Misak-ı Milli'nin kabulüne; Kızıl Ordu'nun kuruluşundan,
Challenger uzay mekiği faciasına kadar pek çok olay bu tarihte
gerçekleşmiştir. 28 Ocak'ta meydana gelen tarihi gelişmeler,
siyasi, sosyal ve bilimsel alanlarda derin izler bırakmıştır.
1517: Osmanlı Ordusunun Kahire'ye Girişi
1517 yılında, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu,
Memlük Sultanlığı'nın başkenti Kahire'ye girmiştir. Bu zafer,
Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı fethetmesiyle sonuçlanmış ve
Memlük Sultanlığı sona ermiştir. Bu olay, Osmanlı'nın bölgedeki
egemenliğini pekiştirmiştir.
1547: VI. Edward'ın İngiltere Kralı Olması
1547 yılında, VI. Edward, İngiltere Kralı olarak taç giymiştir.
Henüz 9 yaşında olan Edward, Tudor Hanedanı'nın son hükümdarıdır.
Saltanatı boyunca, İngiltere'de Protestan Reformu'nun
ilerlemesine öncülük etmiştir.
1807: Pall Mall Sokağı'nın Işıklandırılması
1807 yılında, Londra'nın ünlü Pall Mall Sokağı, elektrikle
aydınlatılan ilk sokak olmuştur. Bu yenilik, şehirdeki diğer
sokakların da elektrikle aydınlatılmasına öncülük etmiştir.
Elektrik aydınlatmasının yaygınlaşması, gece hayatının
canlanmasına ve güvenliğin artmasına katkı sağlamıştır.
1820: Antarktika'nın Keşfi
1820 yılında, Fabian Gottlieb von Bellingshausen ve Mikhail
Petrovich Lazarev öncülüğündeki Rus ekip, Antarktika kıtasını
keşfetmiştir. Bu keşif, kıtanın varlığının bilim dünyası
tarafından kabul edilmesine ve sonraki keşiflerin önünü açmıştır.
1871: Fransa'nın Teslim Olması ve Savaşın Sona Ermesi
1871 yılında, Fransa-Prusya Savaşı sona ermiş ve Fransa teslim
olmuştur. Bu teslimiyet, Almanya'nın birleşmesine ve Fransız
topraklarında önemli değişikliklere yol açmıştır. Savaşın sona
ermesi, Avrupa'daki güç dengelerini etkilemiştir.
1909: Amerikan Birliklerinin Küba'dan Ayrılması
1909 yılında, İspanya-Amerika Savaşı'ndan sonra Küba'da bulunan
Amerikan birlikleri, adadan ayrılmıştır. Bu ayrılma, Küba'nın
bağımsızlık yolunda önemli bir adım olmuştur. Amerikan
birliklerinin ayrılması, Küba'da iç yönetimin güçlenmesine olanak
sağlamıştır.
1918: Kızıl Ordu'nun Kuruluşu
1918 yılında, Sovyetler Birliği'nde Lev Troçki'nin öncülüğünde
Kızıl Ordu kurulmuştur. Bu ordu, Bolşevik Devrimi'nin korunması
ve iç savaşın kazanılması için kritik bir rol oynamıştır. Kızıl
Ordu'nun kuruluşu, Sovyetler Birliği'nin askeri gücünü
pekiştirmiştir.
1920: Misak-ı Milli'nin Kabulü
1920 yılında, Osmanlı Mebusan Meclisi'nin gizli oturumunda
Misak-ı Milli kabul edilmiştir. Bu belge, Türk milletinin
bağımsızlık ve egemenlik haklarını belirlemiş ve Kurtuluş
Savaşı'nın temelini atmıştır. Misak-ı Milli, Türkiye
Cumhuriyeti'nin sınırlarını çizmiştir.
1921: Mustafa Suphi ve Arkadaşlarının Şehit Edilmesi
1921 yılında, Mustafa Suphi ve arkadaşları Trabzon'a geldikten
sonra İskele Kahyası İttihatçı Yahya tarafından bir motora
bindirilmiş ve gece denizde öldürülmüşlerdir. Bu olay, Türk sol
hareketi için büyük bir kayıp olmuştur. Mustafa Suphi ve
arkadaşlarının şehit edilmesi, dönemin siyasi ortamını
etkilemiştir.
1986: Uzay Mekiği Challenger'ın Patlaması
1986 yılında, Uzay Mekiği Challenger, fırlatılışından 73 saniye
sonra patlamış ve yedi astronot hayatını kaybetmiştir.
Tarihte Bugün Yaşanan Olaylar
- 1517 Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusu
Kahire'ye girdi.
- 1547 VI. Edward İngiltere kralı oldu.
- 1820 Fabian Gottlieb von Bellingshausen ve Mikhail Petrovich
Lazarev öncülüğündeki Rus ekip Antarktika kıtasını keşfetti.
- 1854 Mülkiye Mektebi açıldı.
- 1871 Fransa-Prusya Savaşı: Fransa teslim oldu, savaş sona
erdi.
- 1909 İspanya-Amerika Savaşı'ndan beri orada olan Amerikan
birlikleri Küba'dan ayrıldı.
- 1918 Lev Troçki Sovyetler Birliği'nde Kızıl Ordu'yu kurmaya
başladı.
- 1920 Osmanlı Mebusan Meclisi'nin gizli oturumunda Misak-ı
Milli kabul edildi.
- 1921 Mustafa Suphi ve arkadaşları Trabzon'a geldikten sonra
İskele Kahyası İttihatçı Yahya tarafından bir motora
bindirildiler ve gece denizde öldürüldüler.
- 1921 Albert Einstein evrenin ölçülebileceğini öne sürdü.
Bilim dünyasında bir tartışma başlattı.
- 1923 İçişleri Bakanlığı İzmit ilinin adını Kocaeli olarak
değiştirdi.
- 1925 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası İstanbul şubesi açıldı.
- 1929 İstanbul'da bir otomobil montaj fabrikası kurmak için
Ford şirketi ile Maliye Vekaleti arasında imzalanan anlaşma
Meclis'te kabul edildi.
- 1932 Japonya Şanghay'ı işgal etti.
- 1935 İzlanda kürtajı yasallaştıran ilk ülke oldu.
- 1939 İstanbul Tramvay Şirketi 1.570.000 liraya devletçe satın
alındı.
- 1956 Personel Kanunu açıklandı; en yüksek maaş 2 bin lira
olacak.
- 1957 Danıştay'a ilk kez iki kadın üye seçildi: Nezahat Martı
ve Şükran Esmerer.
- 1958 Kıbrıs'ta Türklerin düzenlediği miting sırasında İngiliz
askerlerinin ateş açması ve bir kamyonun kasten halkın üzerine
sürülmesi sonucu 8 kişi öldü. TBMM, 31 Ocak'ta Birleşik Krallık'ı
kınama kararı aldı.
- 1959 Çukurova'da sel oldu. 200 bin portakal ağacı sel altında
kaldı, bir mensucat fabrikasını sel bastı. Zararın 5 milyon TL
olduğu tahmin ediliyor. Bölgede yiyecek sıkıntısı başladı.
- 1963 İstanbul'da İstinye'deki Kavel Kablo Fabrikası'nda
çalışan 170 işçi oturma grevi yaptı. İşçiler sendikalaşma
nedeniyle işten çıkarılan dört arkadaşlarının işe geri alınmasını
istiyorlardı.
- 1971 İzmir'de gençler Amerikan 6. Filosunu protesto ettiler;
20 genç gözaltına alındı.
- 1974 Kıbrıs'ı Yunanistan'a vermek isteyen EOKA lideri Yorgo
Grivas Kıbrıs'ta kalp krizinden öldü, öldüğünde 75 yaşındaydı.
- 1975 Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit,
"Olayların baş sorumlusu Milliyetçi Cephe'dir" dedi.
- 1982 İdam hükümlü firari sağ eylemci İsa Armağan İran'da
tutuklandı.
- 1982 Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan
öldürüldü; saldırıyı Ermeni Katliamı Adalet Komandoları üstlendi.
- 1983 Sekiz kişinin öldüğü, 72 kişinin yaralandığı, 7 Ağustos
1982'deki Esenboğa Havalimanı saldırısına katılanlardan Levon
Ekmekçiyan, Ankara Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edildi.
- 1986 Sakıp Sabancı, Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği
(TÜSİAD) başkanlığına seçildi.
- 1986 Uzay mekiği Challenger fırlatılışından 73 saniye sonra
parçalandı: yedi astronot öldü. Hatanın katı yakıt motorlarındaki
sızıntıdan kaynaklandığı öne sürüldü.
- 1987 Türkiye, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komisyonu'na
kişisel başvuru hakkını çekince koyarak kabul ettiğini açıkladı.
- 1988 THY, iç hat seferlerinde sigara içilmesini yasakladı.
- 1992 Anayasa Mahkemesi Türkiye Birleşik Komünist Partisi'ni
kapattı.
- 1993 Genelkurmay Başkanlığı, "darbe devrinin" kapandığını
açıkladı.
- 1994 Türk savaş uçakları PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi)
Kuzey Irak'taki Zeli kampını bombaladı.
- 1997 Güney Afrika'da ırkçı yönetim döneminde görevli dört
polis devrimci öğrenci lideri Steve Biko'yu 1977'de
öldürdüklerini resmen itiraf etti.
- 1997 Promosyon Yasası yürürlüğe girdi. Süreli yayın
kuruluşları kültürel amaçlar dışında promosyon yapamayacak.
- 2002 Ekvador havayollarına ait Boeing 727-100 tipi bir yolcu
uçağı güney Kolombiya'da And dağlarına çarparak düştü: 92 kişi
öldü.
- 2004 Türk Lirası'ndan altı sıfır atılmasını ve para biriminin
Yeni Türk Lirası olmasını öngören yasa tasarısı, TBMM Genel
Kurulunda kabul edildi
- 2006 Polonya'nın Katowiçe şehrinde bir sergi sarayının
çatısı, biriken karın ağırlığıyla çöktü: 62 kişi öldü, 140 kişi
yaralandı.
- 2008 Haydarpaşa-Denizli seferi yapan trenin saat 02.00
civarlarında Kütahya'nın Çöğürler kasabasında raydan çıkmasıyla
oluşan kazada 436 yolcudan 9 kişi öldü. Yaklaşık 300 kişi çeşitli
yerlerinden yaralandı.
Tarihte Bugün Doğanlar
- 1717 III. Mustafa, Osmanlı padişahı
- 1825 Benedetto Cairoli, Risorgimento döneminin sol kanat
lideri ve üç kez İtalya Başbakanı olan.
- 1840 Édouard-Marie Vaillant, 1871 Paris Komünü'ne katıldığı
için sürgüne gönderilen Fransız devrimci yayıncı ve siyasetçi.
- 1844 Gyula Benczúr, Macar ressam (ö. 1920)
- 1853 Jose Marti, Küba bağımsızlık mücadelesinin öncüsü, şair,
yazar
- 1872 Otto Braun, Sosyal Demokrat Parti önderlerinden Alman
sosyalist teorisyen.
- 1873 Colette (Sidonie-Gabrielle), 20. yüzyılın ilk yarısında
Fransız edebiyatında tarzıyla çığır açan kadın romancı.
- 1875 Julián Carrillo, Mikrotonal müziğin öncülerinden
Meksikalı besteci.
- 1897 Valentin Petroviç Katayev, Devrim sonrası Rusya'da özgün
tarzıyla dikkat çeken romancı ve oyun yazarı.
- 1906 Markos Vafiades, Yunanistan Komünist Partisi
kurucularından ve iç savaşta Demokratik Ordu komutanlarından.
- 1927 Eşref Kolçak, Türk sinema ve dizi oyuncusu.
- 1929 Claes Oldenburg, İsveç kökenli, Amerikalı pop-art
heykelci.
- 1933 Susan Sontag, yazar
- 1935 Maria Eugenia Lima, Portekiz sömürgeciliğine karşı
mücadeleden esinlenen yapıtlarıyla tanınan Angolalı şair,
dramaturg ve romancı.
- 1936 İsmail Kadare, Arnavut yazar
- 1938 Leonid İvanoviç Jabotinskiy, 1964 ve 1968
Olimpiyatlarında süper ağır sıklet şampiyonu ve 17 dünya rekoru
sahibi Sovyet halterci.
- 1948 Mikhail Barışnikov, Sovyet kökenli, ABD'li dansçı
- 1955 Nicolas Sarkozy, Fransız siyasetçi
- 1968 Sarah McLachlan, Kanadalı müzisyen
- 1973 Natalya Morozova, Rus voleybolcu
- 1975 Susana Feitor, Portekizli yürüyüşçü
- 1978 Gianluigi Buffon, İtalyan futbolcu
- 1981 Elijah Wood, ABD'li aktör
Tarihte Bugün Ölenler
- 814 Şarlman, Alman Kralı (d. 748)
- 1547 VIII. Henry, İngiltere Kralı
- 1881 Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, Rus yazar (d. 1821)
- 1921 Mustafa Suphi, Türkiye Komünist Partisi ilk merkez
komite başkanı (d. 1883) (suikast)
- 1926 Kato Takaaki, Japonya başbakanı (d. 1860)
- 1939 William Butler Yeats, İrlandalı şair, Nobel Edebiyat
Ödülü sahibi (d. 1865)
- 1953 Neyzen Tevfik Kolaylı, Ney üstadı ve ünlü hiciv şairi
- 1981 Özdemir Asaf, Türk şair
- 1989 Gürbüz Bora, Tiyatro sanatçısı
- 2003 Annemarie Schimmel, Alman İslam bilimcisi
- 2004 Joe Viterelli, Amerikalı aktör (d. 1937)
- 2005 Jim Capaldi, Müzisyen (Traffic)
- 2010 Ömer Uluç, Türk ressam
- 2012 Keriman Halis Ece, İlk Türk dünya güzeli
(HABER MERKEZİ)
